Stężyccy herbu Rola

Stary polski ród szlachecki którego korzenie sięgają w głębokie średniowiecze. Pierwsze wzmianki o rodowcach, tj, tych którzy w okresie przednazwiskowym wywodzili się z rodu zamykającego się w obrębie jednego znaku (herb pochodzą z 1151 roku i dotyczą Dobrogosta (Rolicza), hetmana koronnego za czasów króla Kazimierza I, którego syn Stefan był biskupem poznańskim. Najwcześniejszą wzmianką o Stężyckich jest zapis w dokumencie zapisanym na rokach ziemskich w Krasnymstawie w 1433 roku a dotyczącym nagany szlachectwa Chodora, Chodko-Łyszcza i Andruszki ze Stężycy nad Wieprzem, która to jest gniazdem rodowym Stężyckich. Stężyca nad Wisłą, niegdyś miasto królewskie i stolica ziemi, położona w woj. lubelskim, to kolejna miejscowość związana z tą rodziną. Z niej to wywodzi się Zygmunt Stężycki syn Jana, żyjący w latach 1497-1582 doktor praw, kanonik krakowski i proboszcz sądecki, dziewięciokrotny rektor Akademii Krakowskiej, pochowany w Katedrze Wawelskiej. Na nagrobku jego widnieje napis: Nemini nutes tus, omnibus gratus. Był on pierwszym, który użył nazwiska Stężycki w obecnej jego formie. Osobistość dużego jak na owe czasy formatu.

        Następne wzmianki o przedstawicielach tego rodu pochodzą z roku 1550 i informują o Stężyckich w... Stężycy. Z roku 1539 pochodzi informacja o Stanisławie Stężyckim właścicielu wsi Frydrychowice w księstwie zatorskim koło Oświęcimia, któremu to król Zygmunt I w dniu 16.09.1539 roku potwierdził urodzenie szlacheckie na zasadzie przeprowadzonego wywodu. Jakub Stężycki był właścicielem Gorzewa w Wielkopolsce w 1590 a Piotr Stężycki Lubsina i Woli Raniszewskiej w 1624 roku. Stanisław Stężycki był posłem na sejm z województwa sandomierskiego w 1646 roku a dokumenty łęczyckie i sieradzkie wspominają Stężyckich w roku 1648 i 1674. Zofię Stężycką zamieszkałą we wsi Zalesiczki w parafii Dobryszyce w noworadomskim wspominają źródła w 1699 roku, zaś dokumenty ziemi nurskiej potwierdziły obecność tam Stężyckich w 1697 roku. Stężyccy zasiedlali lubelskie, krakowskie, poznańskie, łomżyński, łęczyckie, nurskie i bracławskie. Wywodzili się z drobnego rycerstwa i nigdy nie stanowili licznego klanu. Byli drobną szlachtą bez większego znaczenia, jakiej wówczas było wiele. Mimo to, wydali z siebie wielu znakomitych ludzi, m.in.: Andrzeja Stężyckiego, elektora króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Ziemi Łomżyńskiej w 1669 roku, Jędrzeja Stężyckiego elektora króla Jana III Sobieskiego w 1674 roku, Ludwika Stężyckiego elektora króla Augusta III Sasa w 1697 roku z województwa bracławskiego, Jakuba Stężyckiego chorążego Gwardii Konnej Koronnej, członka Departamentu Koni i Zaprzęgów (Transportu), oficera Kościuszki, Ignacego Stężyckiego proboszcza parafii Imielno koło Jędrzejowa w latach 1787 - 1804, przyjaciela Rocha Kossakowskiego herbu Dołęga, podskarbiego wielkiego koronnego. Święcenia kapłańskie otrzymał w Katedrze Wawelskiej w 1787 roku, jako jeden z nielicznych od razu otrzymując probostwo.

        Najstarszą zachowaną pieczęcią rodową z wizerunkiem herbu jest pieczęć Nasięgniewa ze Świątkowic, sędziego brzeskiego, pochodząca z 1330 roku. Współcześnie Stężyccy tworzą cztery linie: wielkopolską - osiadłą w okolicach Poznania, Kościana i Leszna, mazowiecką utworzoną z podlinii grójeckiej - z siedzibami w Grójcu, Piasecznie i Warszawie, oraz podlinię sobienio - jeziorską zasiedlająca Warszawę, okolice Góry Kalwarii i Konstancina - Jeziornej. Ostatnią z nich jest linia lubelska, której przedstawiciele zasiedlają Lublin i okolice Lubartowa. Oczywiście mieszkają również w pozostałych regionach i za granicami kraju, ale są to ilości śladowe i wszyscy oni bez wyjątku wywodzą się z wyżej wymienionych linii głównych. W większości przypadków przedstawiciele tego rodu nie posiadali wielkich majątków a i te posiadłości które dzierżyli, po latach podziałów spowodowały pauperyzację i ubożenie rodziny, bowiem już w wieku XVIII, zwłaszcza w jego schyłkowym okresie Stężyccy poczęli migrować do miast, podejmując pracę w rzemiośle. Przedstawiciele linii wielkopolskiej, sobienio - jeziorskiej i lubelskiej pozostali w większości przypadków na roli. Oczywiście wielu spośród nich imało się różnych profesji, w swym trzonie jednak związani byli z ziemią. W grójeckim od początku XIX wieku byli już rzemieślnikami monopolizującymi lokalne młynarstwo, masarstwo i kowalstwo. Również handel i propinację. Pełnili wiele odpowiedzialnych funkcji w organizacjach cechowych i zwani byli obywatelami miasta Grójca. Przybyli w grójeckie w 1820 roku z miejscowości Mierzwin koło Jędrzejowa, gdzie dzierżyli uprzednio część tej wsi, oraz pobliskich Sobowic, Motkowic i Imielna, w którym to proboszczem był wspomniany już uprzednio Ignacy Stężycki.. Brat owego proboszcza Piotr Stężycki jest właśnie protoplastą linii grójeckiej, od niego bowiem i jego żony Marianny z Ziętarskich, wywodzą się wszyscy dziś żyjący potomkowie, których obecnie jest ponad 150 osób. Najliczniejszą jest linia wielkopolska, którą reprezentuje 180 Stężyckich. Linia sobienio - jeziorska liczy 120 osób a linia lubelska tylko 15. Za granicami Polski żyje 25 osób: w Kanadzie, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Francji.Najliczniej zasiedlone przez Stężyckich są okolice Kościana, Leszna, Poznania, Warszawy, Grójca, Piaseczna, Żar, Legnicy, Wrocławia, Konstancina - Jeziornej i Murowanej Gośliny. Rodzina ta przynależy do herbu Rola (W polu czerwonym trzy srebrne kroje płużne (kosy) w rozstrój (rosochę, młynkiem w prawo) naokoło róży srebrnej o pięciu płatkach. Jeden prosto do dołu jej, drugie dwa z boku. W klejnocie nad hełmem pięć piór strusich. Do herbu tego przynależą miedzy innymi rodziny Arciszewskich, Boruckich, Chrzanowskich, Gadomskich, Gajewskich, Iwanowskich, Janickich, Janiszewskich, Kobylińskich, Kochańskich, Komorowskich, Łubnickich, Mińskich, Niemojewskich, Owsianych, Piekarskich, Pniewskich, Pucków, Rakowickich, Rolów, Rzeczyckich, Sadkowskich, Skotnickich, Stypułkowskich, Tarnowskich, Wawrzeckich, Zaleskich i wielu innych. Dziś Stężyccy są przedstawicielami wielu środowisk i różnych profesji. Mimo iż nie jest też to ród liczny, to wszyscy z niego się wywodzący, są ludźmi aktywnymi i znającymi swoje miejsce w społeczeństwie. Dewizą ich jest szacunek do tradycji i ziemi oraz wielki patriotyzm i świadomość stanowa.

Andrzej Zygmunt Rola - Stężycki