Zobacz drzewo genealogiczne Piastów

Władysław Laskonogi

Urodził się między 1161 a 1166 rokiem. Był najmłodszym synem Mieszka Starego i jego drugiej żony Eudoksji, księżniczki ruskiej. Przydomek „Laskonogi”, według Jana Długosza, nadano mu z powodu jego długich cienkich nóg.

Po objęciu senioratu przez Kazimierza Sprawiedliwego w około 1179 roku razem z ojcem musiał wyjechać z kraju. Wrócił dopiero w 1181 roku i mimo osiągnięcia wieku, nie otrzymał własnej dzielnicy.

Ożenił się z Łucją, córka Jaromira I, księcia rugijskiego, prawdopodobnie aby wzmocnić wpływ Mieszka Starego na Pomorzu Zachodnim. Małżeństwo z Łucją było bezdzietne.

Brat przyrodni zmarł w 1194 roku zostawiając małoletniego syna Władysława Odonica (ur. Ok. 1190). Władysław Laskonogi przejął dzielnicę Odona jako opiekun swojego bratanka Odonica. W rok później ginie w bitwie nad Mozgawą drugi jego brat Bolesław. Władysław laskonogi stał się jedynym następcą Mieszka Starego.

Po śmierci ojca Mieszka Starego w 1202 roku objął rządy w dzielnicy Wielkopolskiej jak i w Małopolsce dzięki poparciu jego kandydatury przez wojewodę krakowskiego Mikołaja. Jego przeciwnikiem był syn Kazimierza Sprawiedliwego Leszek Biały, który został pominięty ze względu na wojewodę Goworka, wroga Mikołaja.

W 1206 roku umiera wojewoda Mikołaj i Władysław Laskonogi został usunięty z Małopolski. Przyczyną odsunięcia Władysława Laskonogiego było twarde egzekwowanie prawa i zbyt duże angażowanie się na Pomorzu.

Książę Władysław Laskonogi w 1205 roku odstąpił księciu Henrykowi Brodatemu ziemię kaliską w zamian za ziemię lubuską. Ta zamiana umożliwiła księciu Laskonogiemu prowadzenie aktywnej polityki na Pomorzu Zachodnim. Na zachodnim władali dwaj jego siostrzeńcy: Bogusław II i Kazimierz II. Ziemia kaliska odstąpiona Henrykowi księciu śląskiemu należała do ojcowizny Władysława Odonica, wówczas piętnastoletniego syna Odona, nad którym Władysław Laskonogi sprawował opiekę. W cztery lata później 1209 roku margrabia Dolnych Łużyc Konrad II pokonał księcia Władysława w bitwie pod Lubuszem i zajął całą ziemię lubuską. Z pomocą ruszył Henryk Brodaty i w 1211 odbił ziemię lubuską Niemcom i zwrócił ją księciu Władysławowi Laskonogiemu.

Synowiec Laskonogiego Władysław Odonic postanowił ubiegać się o ojcowiznę przynależną mu po śmierci ojca Odona. Odonicowi liczącemu wtedy już lat 16 udało się uzyskać poparcie metropolity gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza i części możnych wielkopolskich. Arcybiskup Kietlicz rzucił w 1206 roku klątwę na Władysława Laskonogiego. Niewiele to pomogło buntownikom, albowiem Władysław Laskonogi uzyskał poparcie biskupa poznańskiego Arnolda II. W wyniku tego sporu arcybiskup i młody książę Odonic zostali wygnani z Wielkopolski. Schronili się u księcia Henryka Brodatego we Wrocławiu.

Mediacji między zwaśnionymi stronami podjął się Henryk Brodaty książę Wrocławia, który podczas Świąt Bożego Narodzenia w 1208 roku zaprosił arcybiskupa Kietlicza, obu książąt i biskupów: wrocławskiego, lubuskiego i poznańskiego na zjazd do Głogowa. Pogodzili się tylko książę Laskonogi z arcybiskupem Kietliczem. Nie udało się pogodzić Władysława Laskonogiego z bratankiem Władysławem Odonicem.

Po IV soborze laterańskim znaczenie arcybiskupa Kietlicza wzrosło tak znacznie, że w 1216 roku wymógł on na Władysławie Laskonogim oddanie Władysławowi Odonicowi dzielnicy poznańskiej. W kilka miesięcy później umiera papież Innocenty III popierający arcybiskupa Kietlicza. Sytuację osłabienia arcybiskupa wykorzystał Laskonogi usuwając z Wielkopolski w 1217 roku Odonica. W tym samym roku, jeszcze przed usunięciem Odonica, książę Władysław Laskonogi i Leszek Biały zawarli porozumienie w sprawie dziedziczenia po sobie. Władysław był dużo starszy od Leszka Białego i ten ostatni mógł liczyć na opanowanie Wielkopolski po śmierci swojego stryjecznego brata.

Tymczasem Władysław Odonic dotarł do Świętopełka księcia Pomorza Gdańskiego próbującego uniezależnić się od księcia Leszka Białego. Władysław Odonic ożenił się z siostrą Świętopełka i wspólnie zagrozili Władysławowi Laskonogiemu. Próba pogodzenia obu Władysławów zakończyła się śmiercią Leszka Białego zamordowanego pod Marcinkowem przez napastników Świętopełka i prawdopodobnie przy współpracy z Odonicem. Możliwa jest również inna wersja, że to Laskonogi był winien tego mordu. To on jako jedyny nie przybył do Gąsawy na zjazd i najwięcej na tym mordzie skorzystał.

W myśl porozumienia między Leszkiem a Władysławem Laskonogim księciem Krakowa miał zostać władca Wielkopolski. Niestety Władysław zajęty był walką ze swoim bratankiem Odonicem. Henryk Brodaty kurował się z ran zadanych mu przez siepaczy Świętopełka. Do tronu krakowskiego pretendował również Konrad Mazowiecki brat Leszka Białego. Największe szanse, dzięki poparciu możnych miał Władysław Laskonogi i to on został zaproszony do objęcia tronu krakowskiego. Nic już nie przeszkadzało Laskonogiemu w objęciu władzy w Małopolsce, jako że w 1228 roku pokonał swojego bratanka i wziął go do niewoli. Donicowi udało się jednak umknąć i Władysław musiał bronić Wielkopolski. Do Krakowa zaproszono Henryka Brodatego, aby bronił Małopolski przed drugim kandydatem Konradem Mazowieckim. Henryk wzmocnił obronność miasta, budując w Pieskowej Skale gród. Gdy w połowie lipca 1228 roku zaatakował Konrad, został pobity przez Henryka Brodatego. Pobity Konrad wrócił na Mazowsze i wzmocniony przez cześć możnych małopolskich, a szczególnie przez rody Awdańców i Toporczyków, w początkach 1229 roku napadł na Henryka i wziął go do niewoli. Zwycięstwo Konrada ułatwił sam Henryk Brodaty odsyłając swe wojska do Wrocławia.

Konrad triumfował ale zdecydowana większość małopolskich panów była mu przeciwna. Konrad zdecydował się na walkę z Władysławem Laskonogim. Nawiązał współpracę z Odonicem i przy pomocy posiłków ruskich zajął latem 1229 roku ziemię sieradzko-łęczycką oraz sandomierską. Oblegał Kalisz a Rusini uderzyli na Śląsk, gdzie bronił się syn Henryka Brodatego, Henryk Pobożny. Kalisz się obronił, Wrocław również i Konrad musiał się wycofać. Natomiast książę Odonic, zapewne przy pomocy Świętopełka zmusił w 1229 roku Władysława Laskonogiego do ucieczki i udania się do leżącego w księstwie opolskim Raciborza. Tutaj Laskonogi, z nienawiści do Odonica, przekazał testamentem Henrykowi Brodatemu wszystkie swe prawa do Wielkopolski, Krakowa i Sandomierza.

Na wiosnę 1231 roku Władysław Laskonogi wsparty posiłkami od Henryka Brodatego zorganizował wyprawę zbrojną przeciwko Odonicowi. Mimo posiłków oblegane Gniezno obroniło się i wyprawa wróciła na Śląsk. Dnia 3 listopada (Jan Długosz podał 18 sierpnia, ale obecnie historycy odrzucają tę datę) 1231roku Władysław Laskonogi ostatni syn Mieszka Starego zmarł w Raciborzu. Okoliczności śmierci siedemdziesięcioletniego księcia Laskonogiego były nader skandaliczne. Jak udowodnił Kazimierz Jasiński książę Władysław został zamordowany przez niemiecką dziewczynę, którą usiłował zgwałcić.

Roman Grzybowski